Kaskada rzeki Soły to jedyne takie miejsce w Polsce, w którym na krótkim odcinku rzeki postawiono trzy zapory tworząc w ten sposób sztuczne jeziora. Daje to nie tylko specyficzny mikroklimat, ale stanowi sporą atrakcję turystyczną. Rzeka przecina Beskid Mały dzieląc go na dwie części, więc mamy nie tylko jeziora, ale również sporo szlaków górskich do przemierzenia.
Soła
„Soła, Sołeczka – maleńka rzeczka –
Biegnie przez góry jak jaszczureczka.
Lecz gdy na wiosnę topnieją śniegi
Ach, jak się burzy, jak zrywa brzegi!”
Tego wiersza Mariana Niżyńskiego uczono kiedyś w szkołach. Dzisiaj w zasadzie jest niezbyt aktualny, chociaż rzeka potrafi pokazać pazurki. Występujące dawniej i powtarzające się co roku kataklizmy opanowano, budując kaskadę rzeki Soły. W ten sposób powstał jeden z najpiękniejszych zakątków w Polsce.
Co to jest Kaskada rzeki Soły?
Wiele osób słyszało lub odwiedziło kaskadę rzeki Soły. Większość kojarzy ją ze sztucznymi zbiornikami wodnymi. Jeżeli zapytamy ile ich jest, tak naprawdę rzadko otrzymamy poprawną odpowiedź. Kaskada kojarzy się ludziom z dwoma, czasami trzema zbiornikami. W rzeczywistości są cztery, pierwszy, największy, to Jezioro Żywieckie z zaporą w Tresnej. Drugi to Jezioro Międzybrodzkie z zaporą Porąbka w Międzybrodziu Bialskim. Trzeci zbiornik to Jezioro Czanieckie. Jest też czwarty zbiornik na górze Żar obsługujący elektrownię szczytowo – pompową.
Kaskada rzeki Soły. Jezioro Żywieckie
To pierwszy i największy zbiornik kaskady Soły. Jego linia brzegowa to prawie 34 kilometry, a powierzchnia to 1000 hektarów. Powstał w wyniku przegrodzenia Soły zaporą w Tresnej wybudowaną w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Długość zapory to 300 metrów. Przy zaporze jest elektrownia wodna o mocy 21 MW. Ponieważ Jezioro Żywieckie leży na granicy Kotliny Żywieckiej i Beskidu Małego, oprócz zastosowania czysto użytkowego, ma wielkie walory turystyczno rekreacyjne.
Znajduje się tu wiele ośrodków wypoczynkowych, są wypożyczalnie rowerków, porty jachtowe oraz miejsca, gdzie można łowić ryby, czy po prostu posiedzieć nad wodą. Przy zaporze jest przystań statku, można wyruszyć w rejs po jeziorze. W zasadzie wędkarze powinni pamiętać o posiadaniu karty wędkarskiej, ale ci którzy jej nie mają mogą skorzystać z innych opcji.
Kaskada rzeki Soły. Jezioro Międzybrodzkie
To najstarsza część kaskady Soły. W latach trzydziestych ubiegłego wieku wybudowano zaporę o długości 260 metrów. Przede wszystkim miała zapobiegać powodziom, ale wybudowano również elektrownię wodną o mocy 6,1 MW. Był to pierwszy wybudowany w Polsce obiekt hydrotechniczny. W związku z budową zapory powstało jezioro o długości 5 kilometrów i powierzchni 3,8 kilometra kwadratowego.
Z pewnością powstanie jeziora odbiło się na atrakcyjności turystycznej regionu. Kaskada dzieli Beskid Mały na dwie części zachodnią z grupą Magurki i najwyższym szczytem czyli Czuplem, i wschodnią, większą, z Leskowcem czy grupą Łamanej Skały. Jezioro jest niezwykle urokliwe właśnie dlatego, że po obu jego stronach są pasma górskie.
Kaskada rzeki Soły. Jezioro Czanieckie
Jezioro Czanieckie jest rezerwuarem wodny pitnej dla Katowic i Bielska Białej. Prawdą jest, że Katowice korzystają również ze zbiornika w Goczałkowicach, a Bielsko w Wapienicy. Atrakcyjność turystyczna Jeziora Cznieckiego z powodu ochrony zasobów wody pitnej jest najmniejsza. Przede wszystkim nie wolno tu uprawiać żadnych sportów wodnych. Zbiornik Czaniecki wybudowany został jako przedostatni w Kaskadzie Soły w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Jego powierzchnia to niewiele ponad 45 hektarów, jest więc najmniejszy.
Mimo to, że Jezioro Czanieckie nie posiada żadnej bazy turystycznej, polecam spacer wałem zaczynającym się przy UG w Porąbce i prowadzącym do zapory. Tam można się świetnie zrelaksować. Przy okazji jeżeli będziemy się cicho zachowywali mamy szansę spotkać bobra.
Dzika fauna bardzo polubiła okolicę Kaskady Soły. Możemy spotkać dziki, sarny, jelenie, borsuki, a nawet od czasu do czasu niedźwiedzia czy wilki. To jeden z niewielu regionów Polski gdzie zwierzęta nie uciekają w panice przed człowiekiem, ale trzeba pamiętać by zachować ostrożność, szczególnie na drogach. Wiele dzikich zwierząt przychodzi nad zbiorniki do wodopoju.
Atrakcje turystyczne
Największą atrakcją turystyczną Kaskady Soły jest góra Żar, to ona jak magnes przyciąga turystów, ale nie tylko. Miejscowości nad brzegami jezior cały czas się rozwijają pod kątem turystycznym. Ponieważ odległość od aglomeracji śląskiej czy krakowskiej jest niewielka, coraz więcej turystów docenia walory Kaskady Soły.
Z pewnością w dni wolne od pracy nad jeziorami nie będziemy sami. Miejsca biwakowe cieszą się dużym wzięciem, nad zaporami gromadzą się ludzie podziwiający widoki. Miłośnicy historii również znajdą coś dla siebie. Mogą zwiedzić pałac Habsburgów w Żywcu czy ruiny średniowiecznego zamku na Wołku.
Sporym powodzeniem cieszą się przede wszystkim wypożyczalnie sprzętu pływającego, można wynająć rower wodny, kajak czy żaglówkę. Na jeziorze Żywieckim ma być przywrócona możliwość korzystania z motorówek, chociaż chyba lepiej używać tych z silnikiem elektrycznym. Głodni nie będą narzekać, jest bardzo dużo różnego typu restauracji, barów a nawet miejsce na grilla się znajdzie.
Wydaje się również, że coraz więcej osób wybiera się tu na całe wakacje. Ze względu na to, baza noclegowa cały czas się rozrasta, jest dużo ośrodków wczasowych, pensjonatów i campingów. Fajne zakwaterowanie znajdziemy zarówno w Międzybrodziu Bialskim, Międzybrodziu Żywieckim jak i w Porąbce. Campingi o w miarę przyzwoitym standardzie znajdują się w Międzybrodziu Bialskim i w Tresnej. Ostatnio dużym zainteresowaniem karawaningowców cieszy się „Rodzinne pole Biwakowe„. Odbywają się tam nawet zloty.
Kaskada rzeki Soły zimą
Nie tylko w okresie letnim Kaskada Soły jest atrakcją turystyczną i przyciąga ludzi. Zima to też dobry czas na odwiedziny. Ponieważ jeziora wytwarzają unikalny mikroklimat, jest tu zawsze trochę cieplej. Południowy stok góry Żar zaczyna być naśnieżany od razu, gdy temperatury spadną poniżej zera. Kolejka wagonikowa zapewnia szybkie dotarcie narciarzy na szczyt.
Mnogość szlaków turystycznych daje spory wybór tras na zimowe zdobywanie szczytów Beskidu Małego. Ponieważ szlaki są dobrze oznakowanie i niezbyt wymagające, szczególnie w weekendy pojawia się spor grupa turystów z pobliskiego Śląska czy Krakowa. Wędkarze też mają spore możliwości w uprawianiu swojego hobby. Wielu z nich ma swoje ulubione miejsca. Stworzono kilka parkingów specjalnie z myślą o nich. Jednakże łowienie na zamarzniętym jeziorze może być niebezpieczne.
Soła mimo zapór potrafi narozrabiać
Pamiętamy wierszyk ze szkoły? Wydawałoby się, że powstanie trzech zapór, jedna po drugiej, zapewni bezpieczeństwo. Nie zawsze. W 2010 roku na Jeziorze Żywieckim, jak co roku, organizowano Dni Morza, w związku z tym utrzymano wysoki poziom wody. Pech chciał, że pogoda nie wzięła tego pod uwagę i w pewnym momencie nastąpiło oberwanie chmury.
Otwarto wszystkie przepusty na zaporach, ale nic to nie dało. Pomimo maksymalnego zrzutu wody, jej poziom w zbiornikach stale wzrastał. Wszystkie górskie potoki wpadające do jezior, nagle przerodziły się w rwące rzeki. Most w Kobiernicach został uszkodzony. Soła narozrabiała aż do ujścia do Wisły i końcowym efekcie zagrożony był Kraków.
Co roku sytuacja się powtarza, ale na szczęście nie jest tak groźnie jak w 2010. Przed dużymi opadami woda jest zrzucana, więc jest bezpiecznie. Po długich deszczach można obserwować jak potężnym żywiołem jest rzeka. Obserwowanie wtedy zapór i potęgi żywiołu pozostawia niezapomniane doznania.
Czasami jednak bywa odwrotnie. Przez zmiany klimatu ilość opadów w Beskidzie Małym się zmniejsza. Kaskada Soły ma nie tylko ma chronić przed powodzią, czy wytwarzać czystą ekologicznie energię, ale jest również rezerwuarem wodnym dla Śląska. Zważywszy na fakt, iż zachodzące ostatnio zmiany klimatu powodują, że czasami możemy przejść jezioro suchą stopą, należy się martwić o dostawy wody z kobiernickich wodociągów do Katowic i Bielska.
Podsumowując
Kaskada rzeki Soły to unikat w skali Polski. Miejsce ze specyficznym, zdrowym mikroklimatem. Kto raz tu zawita, z całą pewnością będzie chciał wrócić.
Tekst fajny – niestety troszkę błedów się wkradło ?
Przy opisywaniu tak trudnego tematu zawsze znajdą się jakieś błędy. Bardzo dziękuję za uwagę i chętnie błędy poprawię, ale muszę wiedzieć jakie. Pozdrawiam serdecznie