Skarb z Kobiernic i Porąbki

Skarb z Kobiernic i Porąbki stał się sporą sensacją archeologiczną. W wyniku wykopalisk, które trwały od 2019 do 2021 roku odkryto wiele cennych artefaktów. Ponieważ wykopaliska przeprowadzili profesjonaliści z bielskiego Muzeum Historycznego możemy się sporo dowiedzieć o dziejach Beskidu Małego. Historia regionu przesunęła się o 1500 lat.

 

 

 

Skarb czyli coś bardzo cennego

Skarb zawsze budzi emocje. Dla jednych może to być garnek złotych monet, a dla innych żona. Tak czy owak skarb to coś niezwykłego, a odnalezienie skarbu i to sprzed 2600 lat jest sporą sensacją. Dodatkową wartością w przypadku skarbu z Kobiernic i Porąbki jest wiedza o regionie, w którym został on odkryty. Mieliśmy zaszczyt uczestniczyć w wernisażu wystawy na Zamku Sułkowskich w Biesku Białej i podziwiać wyniki prac archeologów z tutejszego muzeum.

Odkrycie skarbu to nie lada gratka. Najczęściej skarby znajdują przypadkowi ludzie. Skarb to jedno, ale jego umiejscowienie i rozłożenie jest równie cenne jak wydobyte artefakty. To bezcenna wiedza, którą ogarną tylko profesjonaliści. Na ponad 1100 depozytów z epoki brązu  i wczesnej epoki żelaza, które znaleziono w Polsce, jedynie 50 zostało od początku zbadanych przez archeologów. Dlatego skarb z Kobiernic i Porąbki jest tak cenny.

Kto zakopał taki skarb w Kobiernicach?

Skarby odkryte w Kobiernicach i Porąbce składają się z wyrobów wykonanych z brązu i sztab żelaza. Ktoś może pomyśleć sobie co to za skarb? Otóż 2600 lat temu dla ludzi, którzy go ukryli miał niesamowitą wartość materialną. Ozdoby z brązu były w tamtym czasie bardzo cenne, a żelazo? To początek epoki, w której ten metal zmienił historię. Z żelaza można było zrobić narzędzia znacznie lepsze od tych z kamienia czy drewna. Posiadacz żelaznego noża to był gość!

Skarb w Kobiernicach ukryli rozbójnicy?

Zakopywanie skarbów w ziemi może kojarzyć się ze zbójami. To oni najczęściej zakopywali swoje skarby. Równie często zdarzało się, że ludzie ukrywali swoje bogactwo w banku ziemskim właśnie by ochronić swój dobytek przed kradzieżą. Skarb ukryto u podnóża zamku Wołek, więc skojarzenie nasuwa się samo. Tylko, że zamek wybudowano dwa tysiące lat po zakopaniu skarbu. Jest drugie wytłumaczenie, mistycyzm i rzeka.

O tym, że wzdłuż Soły biegł szlak handlowy z północy na południe Europy wiedziano od zawsze. Kupcy z Wielkopolski, Kujaw czy Pomorza udający się w okolice Dunaju czy Wagu wybierali zawsze drogę wzdłuż rzeki. Tak było łatwiej i bezpieczniej, więc mogli poruszać się wzdłuż Soły albo Skawy.

Dwa tysiące sześćset lat temu tereny te wyglądały trochę inaczej. Była tu dzika puszcza, a wiadomo, że w dzikich lasach mieszka Licho i inne demony, o wilkach i niedźwiedziach nie wspominając. Dodatkowo w Kobiernicach zaczynają się góry, które same w sobie są niebezpieczne. Na trasie marszu występować też jakieś bagna czy inne torfowiska. Trzeba się bać, a jak trwoga to do boga.

Skarb z Kobiernic złożony w ofierze?

Dziś można wybrać się do kościoła i złożyć ofiarę czy darować wota. W tamtych czasach nie było to takie proste. Kościołów nie było, a ofiarę trzeba złożyć, ale nie byle gdzie. Trzeba było znaleźć miejsce odpowiednie, powinna to być rzeka albo torfowisko czy bagno. Jednym słowem środowisko wodne. Z drugiej strony zaczynały się góry, więc lokalizacja w Kobiernicach była idealna.

Co prawda skarb odkryto jakieś 600 metrów od brzegu Soły, ale trzeba pamiętać, że Soła na przestrzeni dziejów zmieniała swoje koryto. Nawet dzisiaj to widać gołym okiem patrząc na most w Kobiernicach. Gdzie dziś jest Soła, a gdzie most… Czyli wszystko się zgadza.

Dodatkowym argumentem przemawiającym za tezą o wotywnym charakterze skarbu są ozdoby z brązu. Należały one do kobiety i noszą ślady użytkowania, dlatego wiele mówią o ofiarodawcach. Wydaje się zatem, że biżuteria jakiejś zamożnej pani stanowiła bilet na dalszą podróż.

Skarb z Kobiernic i Porąbki jest cenny dla archeologii

Na temat skarbu z Kobiernic i Porąbki napisano wiele artykułów. Stał się również popularny w mediach społecznościowych. Dlaczego jest tak wyjątkowy? Skarb z Kobiernic, czyli ozdoby z brązu, mówi wiele o społecznościach prehistorycznych na Podbeskidziu. Natomiast skarb z Porąbki odkryty nieopodal ma olbrzymią wartość naukową i jest niesłychanie rzadki. Składa się ze sztab żelaza zlokalizowanych w trzech miejscach znajdujących się blisko siebie.

W pierwszej lokalizacji znaleziono dwie grzywny żelazne, w drugiej lokalizacji było ich aż siedem, a w trzeciej lokalizacji były masywne ozdoby obręczowe, więc artefaktów było dużo. Grzywny, inaczej zwane kęsami, to sztaby żelazne, które były importowane z obszaru górnego Dunaju i górnego Renu, czyli obecnej Bawarii i Szwajcarii. Do tej pory w Europie Środkowej odkryto zaledwie 10 takich sztab, w tym dwie w Biskupinie. Sztaby z tego okresu odkryto również na Sycylii. Żelazo długi czas miało wielką wartość. Świadczy o tym skarb odkryty w Krakowie, młodszy od naszego o 1600 lat.

Co jeszcze można znaleźć na Podbeskidziu?

Wykopaliska w Kobiernicach i Porąbce mogą dać impuls do kolejnych badań, dlatego są takie ważne. Na początku lat 90 ubiegłego stulecia znano zaledwie trzy lokalizacje zamieszkania ludzi pomiędzy Olzą a Sołą z tamtego okresu. Dzięki pracy archeologów z Muzeum Historycznego w Bielsku Białej, odkryto kolejne 20 lokalizacji miejsc zamieszkania z okresu kultury łużyckiej, więc wielkie odkrycia mogą być jeszcze przed nami. Dzisiejsza technologia – wykrywacze metalu, georadary czy drony daje wielkie możliwości badawcze.