Zamek Stolpen i hrabina Cosel

Zamek Stolpen i hrabina Cosel są ze sobą nierozerwalnie powiązani. Opis zamku znajdziemy w powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego zatytułowanej „Hrabina Cosel”, więc jeżeli tak znamienity polski autor pisze o zamku, coś musi być na rzeczy. Miasteczko Stolpen znajduje się w Saksonii, pomiędzy Budziszynem a Dreznem, dlatego zwiedzając Szwajcarię Saksońską powinniśmy koniecznie tam zawitać.

 

 

 

Miasteczko Stolpen

Powstało w XII wieki i jego historia związana jest z twierdzą tam się znajdującą. W latach 1697-1763 miasto znajdowało się w granicach unijnego państwa polsko-saskiego. Dzisiaj to urocze miejsce zamieszkane jest przez niespełna 6 000 osób. Co prawda turyści wybierają się do Stolpen głownie po to by zwiedzić zamek, ale warto na chwilę przystanąć, by pospacerować po uroczym pochyłym rynku. Koniecznie trzeba przyjrzeć się starym kamienicom. Apteka pod Lwem została wybudowana w 1710 roku, a ratusz w 1549. Zaparkować można na rynku, ale trzeba mieć tablicę zegarową do parkowania. Można je dostać na stacjach benzynowych.

Kamienice na rynku w Stolpen Apteka pod lwem

Kamienice na rynku w Stolpen Apteka pod lwem

Zamek Stolpen

Pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z roku tysiąc setnego. Musimy pamiętać, że w tamtym czasie było to pogranicze niemiecko czeskie. Powstawało wówczas wiele zamków obronnych. Jedne dotrwały do naszych czasów, jak na przykład twierdza Königstein, pozostałości innych musimy się dopatrywać na skałach, jak to ma miejsce w przypadku zamku Šaunštejn czy zamku Neurathen nieopodal Bastei. Stolpen miało więcej szczęścia, dotrwało do naszych czasów, co prawda w częściowej ruinie, ale możemy zamek zwiedzać.

Brama wjazdowa do zamku w Solpen

Brama wjazdowa do zamku w Solpen

Około tysiąc dwusetnego roku zamek był słowiańskim dworem obronnym, ale jak to wtedy bywało, w ramach niemieckiej ekspansji na wschód został zdobyty i przekształcony w siedzibę biskupów miśnieńskich. W 1559 roku książę August wymusił na biskupach zamianę ziem i przekształcił zamek w letnią rezydencję i pałacyk myśliwski. Ponieważ zamek wybudowano na wzgórzu (356 m n.p.m.) a dodatkowo powstał na skale bazaltowej, świetnie spisywał się również w roli twierdzy obronnej, szczególnie podczas wojny trzydziestoletniej. W 1675 roku zamek został przekształcony w twierdzę krajową.

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Wieża obronna

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Wieża obronna

Hrabina Cosel

Dotarliśmy do czasów kiedy urodziła się Anna Konstancja von Brockdorff, a było to w 1680 roku w Holsztynie. Postać związana ze smutną historią Rzeczypospolitej czasów saskich. Jak wspominałem pisał o niej Józef Ignacy Kraszewski, a w czasach PRL nakręcono mini serial telewizyjny z Jadwigą Barańską w roli głównej. Dzisiaj niewiele osób kojarzy o co chodzi z hrabiną Cosel. Dla wielu Kozel to marka czeskiego piwa, a nie osoba, która miała coś wspólnego z historią naszego kraju. Warto więc w kilku słowach postać przybliżyć.

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Portret

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Portret

W wieku dwudziestu trzech lat poślubiła saskiego ministra Adolfa Hoyma. Był to minister w rządzie Augusta Mocnego, elektora saskiego i króla Polskii. August Mocny to wyjątkowo paskudna postać w naszej historii. Wsławił się tym, że rozumu miał niewiele, ale za to był mocny. Mocny był, ale w łapach, ponieważ podobno łamał gołymi rękami podkowy. Mocny był też w piciu na umór, ale najbardziej mocny był w jednym narządzie. Co prawda pozostawił tylko jednego prawowitego syna, ale napłodził ponoć trzysta nieślubnych dzieci.

Płaskorzeźba nad wejściem

Płaskorzeźba nad wejściem do zamku Stolpen

August prócz żony miał jedenaście metres, no fakt, nie naraz. Metresa wówczas była oficjalnym stanowiskiem na dworze. Metresy zajmowały się zaspokajaniem króla, ale również miały spore wpływy na dworze. Jedną z owych metres była Anna. Musiała być niezła w te klocki, jeżeli najpierw August rozwiódł ją z mężem, a później pomógł uzyskać tytuł hrabiowski. Spłodził z nią czworo dzieci, dwóch synów i dwie córki. Pierwszy syn zmarł, ale pozostała trójka uzyskała tytuły hrabiowskie królestwa polskiego.

Plac zamkowy

Plac zamkowy

Hrabina w wieży

Wszystko byłoby dobrze, ale Anna, już wówczas hrabina Cosel była bardzo rozrzutna. Potrafiła rocznie wydać 100 tysięcy talarów. Za taką kwotę można było utrzymać osiem tysięcy żołnierzy, więc nic dziwnego, że August się wkurzył i ją pogonił. Wtedy Anna wzięła udział w spisku przeciw królowi. Efekt? Do wieży! Czytając bajki dla dzieci mamy obraz pięknej księżniczki zamkniętej w zimnej wieży i machającej chusteczką na dzielnego rycerza, by ją uwolnił.

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Komnata

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Komnata

Zamek Stolpen i hrabina Cosel

Anna trafiła do wieży w wieku trzydziestu czterech lat i przesiedziała w niej następne czterdzieści dziewięć, ale  warunki lokalowe miała niezłe. Dostała do  do dyspozycji dwa poziomy w ogrzewanej wieży i służbę. Nawet łóżko na pięterku miała podgrzewane. Początkowo faktycznie chciała zwiać, ponoć był też rycerz na białym koniu, ale nic z tego nie wyszło. Pilnowali jej, bo miała na króla kwita, że ten się z nią ożeni.

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Pokój do pracy

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Pokój do pracy

W końcu hulaszcze życie zabiło Augusta Mocnego. Zmarł w Warszawie na sepsę związaną z amputacją nogi. Przeklinał Polskę i swoich doradców, a ostatnie jego słowa „Całe moje życie było jednym nieprzerwanym grzechem, Boże zlituj się nade mną” były podsumowaniem życia. Po jego śmierci na tronie polskim zasiadł August III Sas. Ponieważ był też elektorem saskim miał władzę równą ojcu. Trzymanie hrabiny Cosel w wieży było kosztowne. Wiadomo, służba, straże, wikt i opierunek. Postanowił więc puścić ją wolno. A tu zonk. Pani jaśnie hrabina ani myślała swoją wieżę opuszczać. Zmarła w Stolpen w wieku 85 lat.

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Miejsce pochówku

Zamek Stolpen i hrabina Cosel. Miejsce pochówku

Hrabina została pochowana w kaplicy zamkowej. Niestety, po przejściu wojsk Napoleona część zamku wysadzono w powietrze, w tym kaplicę. Długo trwało zanim udało się zlokalizować grób hrabiny. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się tablica pamiątkowa. Zamek można zwiedzać płacąc 6 euro lub 3 euro za bilet ulgowy. Mamy do dyspozycji tablice i opisy w języku polskim. Zwiedzając zamek koniecznie trzeba zejść do muzeum bazaltu i zobaczyć wystawę multimedialną.

Bazalt w Stolpen

Bazalt w Stolpen

Stolpeński bazalt

Zamek w Stolpen został wybudowany na skale bazaltowej, a ściślej mówiąc na słupach bazaltowych. Skała bazaltowa jest tworem wulkanicznym. Tak, tak, 25 milionów lat temu Saksonia, przyległy rejon Czech oraz Polski w okolicach Bolkowa były pasem sejsmicznym. Dzisiaj możemy obserwować tylko stożki wulkanów, ale kiedyś było ich sporo. W Stolpen było pęknięcie w ziemi, z którego lawa wydostawała się na powierzchnię, ale stożek wulkanu się zatkał. W kominie wulkanicznym utknęła lawa tworząc charakterystyczne słupy bazaltowe.

Skała bazaltowa przed zamkiem

Skała bazaltowa przed zamkiem

Saksoński uczony, ojciec geologii Gregorius Agricol w 1546 roku nazwał skały stolpeńskie bazaltem. Dlatego stolpeńska góra zamkowa stała się typologiczną lokalizacją wszystkich bazaltów świata i tym samym stała się geotypem. W roku 2012 bazalt ze Stolpen doceniony został w plebiscycie Fundacji Heinza Sielmanna z Duderstadt na »najpiękniejszy cud natury« w Niemczech.

Skała bazaltowa

Skała bazaltowa

Jak twarda to skała może świadczyć fakt, że czterech górników kopało studnię na zamku przez dwadzieścia cztery lata. Co prawda używali tradycyjnych w tamtym czasie narzędzi górniczych, ale ich dzienny urobek był na poziomie jednego centymetra w głąb, czyli rocznie wykuli niecałe cztery metry. W ten sposób powstała najgłębsza na świecie, wykuta w bazalcie studnia. Jej głębokość wynosi 84 metry. Podczas dorocznego święta zamkowego ze stolpeńskiej studni, jak za dobrych starych, czasów czerpana jest woda.

Bazalt na rynku w Stolpen

Bazalt na rynku

10 thoughts on “Zamek Stolpen i hrabina Cosel

Leave a Reply

%d bloggers like this: